Windowstan Pisi Linux’a Geçiş

Linux nedir ?

Pisi Linux nedir?

Pisi Linux, Linux tabanlı bir işletim sistemi geliştirme projesidir. Pisi Linux sistemi içinde;

• Linux çekirdeği
• KDE masaüstü ortamı
• Pisi Linux projeleri
• Yaygının kullanılan diğer bazı özgür yazılımlar (LibreOffice, Mozilla_Firefox, Gimp gibi) yer almaktadır.

Pisi Linux’ta, KDE masaüstü ortamını kullanılmaktadır. KDE, içinde barındırdığı uygulamaların çeşitliliği ve Pisi Linux sistem bütünlüğü bakımından diğer masaüstü ortamlarına göre daha geniş özellikler ve kullanım ortamı sunmaktadır. Başka masaüstü ortamlarıda Pisi Linux için uyarlanılmaktadır. Paket Yöneticisi ile yeni masaüstü ortamları edinebilirsiniz.

Pisi Linux’u diğer Linux dağıtımlarından ayıran temel bileşenleri özgün Pisi Linux projeleridir. Bunlar, Pisi Linux geliştirici ekibi tarafından geliştirilmiştir ve paket yönetimi, çeşitli sistem yönetimi amaçlı uygulama ve teknolojilerdir.

Özgür Yazılım nedir?

Özgür Yazılım (Free Software) kavramı, kullanıcıların yazılımı çalıştırma, kopyalama, dağıtma, üzerinde çalışma, değiştirme ve geliştirme özgürlükleriyle ilgili bir kavramdır. Özgür yazılımlar çoğunlukla ücretsiz olsalar da ücretsiz olmak zorunda değildirler yani Özgür Yazılım, Bedava Yazılım demek değildir.

Pisi Linux projeleri ve beraberinde gelen hemen hemen tüm yazılımlar (Linux çekirdeği, KDE masaüstü ortamı dahil) birer özgür yazılımdır.

En sık rastlanan üç özgür lisans şunlardır:  GPL, BSD, Artistic license

Bu lisansların sahip olduğu ortak özelliklerin bazıları şunlardır:

• Yazılımı istediğiniz sayıda makineye kurabilirsiniz.
• Yazılımın istediğiniz sayıda kopyasını çıkarabilir ve istediğiniz herhangi birine verebilirsiniz (sahipli yazılımlar ise ücretsiz olsalar dahi kopyalamaya genellikle izin vermezler).
• Bir özgür yazılımın nasıl işlediğini istediğiniz gibi inceleyip, isterseniz yazılma amacının dışındaki bir ihtiyacınıza uyarlayabilirsiniz.(Doğal olarak bunun için kaynak kodların erişilmesine ihtiyaç vardır. Bütün özgür yazılımların kaynak kodları açıktır).
• Bir özgür yazılımı, istediğiniz şekilde dağıtabilirsiniz, başkalarıyla paylaşabilirsiniz ve hatta yazılımı satabilirsiniz.

Bu özgürlüklerle beraber söz konusu ürünün ilk kaynağının belirtilmesi gerekmektedir.

Özgür Yazılım (Free Software), çoğu zaman Açık Kaynak Kodlu Yazılım (Open Source Software) ile karıştırılıyor. Bütün özgür yazılımlar açık kaynak kodludur ama bütün açık kaynak kodlu yazılımlar özgür yazılım olmayabilir.

Pisi Linux masaüstü

Bu bölümde ilk defa Pisi Linux kullanacak bir Windows kullanıcısının alışkanlıklarından yola çıkarak kısa ve teknik bilgi içermeyen bir bilgilendirme ve doğru yönlendirme yapmak hedeflenmiştir.

Masaüstü: Plasma çalışma alanı

Kişiselleştirilmiş bir plasma çalışma alanı ekran görüntüsü

Plasma çalışma alanı klasik masaüstü kavramını temelden değiştirmiştir. Plasma çalışma alanında masaüstünde bulunan tüm öğeler plasma teknolojisi ile geliştirilmiş birer “programcık”tır. Masaüstü duvar kağıdı, uygulama başlatma menüleri, paneller ve panellerde bulunan görev çubuğu gibi araçlar da buna dahildir.

Görev Çubuğu: Panel

Windows’taki Görev Çubuğu’nun Pisi Linux’taki karşılığı Paneldir. Panel, Plasma çalışma alanının bir parçasıdır. Paneldeki her bir eleman, panele eklenip çıkarılabilen birer programcıktır. Panelin sağ başında bulunan düğmeyi kullanarak panele programcık ekleyip çıkarabilir ve panele ilişkin her türlü ayarlamayı yapabilirsiniz. Konu ile ilgili detaylı bilgi için https://userbase.kde.org/Plasma/Panels/tr  adresini ziyaret edebilirsiniz.

Panel ve programcıkları

Başlat menüsü: Uygulama Başlatma menüsü

Windows’taki Başlat menüsünün Pisi Linux’taki karşılığı bir plasma programcığıdır ve genellikle Pisi Linux menüsü olarak bahsedilir. Pisi Linux ile birlikte üç farklı başlatma programcığı gelir. Bunlardan Uygulama Başlatma Menüsü veya Uygulama Başlatıcısı KAPTAN ile seçilerek öntanımlı olarak ayarlanabilir. Geniş bilgi için https://userbase.kde.org/Plasma/tr maddesine bakınız.

Dosya yöneticisi: Dolphin

Dosya sisteminde, klasörlerde gezinti için KDE masaüstünde öntanımlı olarak Dolphin dosya yöneticisi kullanılmaktadır. Pisi Linux 1.2 ve önceki sürümlerde ön tanımlı dosya yöneticisi olarak kullanılan Konqueror artık kullanılamamaktadır.

Bilgisayarım

Pisi Linux, masaüstü yönetimi konusunda da Windows kullanıcılarına ilk bakışta yabancı görünür ancak, birkaç püf noktayı anlayan bir kullanıcı için sezgisel yönelimli çok basit bir kullanımı vardır. Windows masaüstündeki Bilgisayarım simgesinin işlevsel olarak Pisi Linux’ta tam bir karşılığı olmamakla birlikte bu işlevi Dolphin dosya yöneticisi karşılamaktadır. Pisi Linux’ta bilgisayarınızdaki herhangi bir klasöre çift tıklayarak Dolphin dosya yöneticisini açabilirsiniz. Dolphin arayüzünde sol tarafta bulunan Konumlar paneli aracılığıyla bilgisayarınızdaki sabit disk bölümlerine, USB belleklere, CD/DVD gibi ortamlara kolayca ulaşabilirsiniz ve sistemden kaldırabilirsiniz. Ayrıca sistem çekmecesindeki Aygıt Bildirici programcığı üzerinden, çıkarılabilir aygıtlara kolay yoldan erişebilirsiniz.

Unutmayın CD/DVD sürücünüz içinde herhangi bir disk takılı değil ise Dolphin’de CD/DVD ile ilgili herhangi bir seçenek göremezsiniz. Ayrıca Dolphin dosya yöneticisinde, depolama aygıtlarının Windows’taki gibi C: ya da D: gibi harfler ile adlandırılmadığını göreceksiniz.

Dosya dizin hiyerarşisi

Windows sistemlerde, her bir veri depolama aygıtının kendi kök dizinleri vardır (C, D dizinleri gibi), UNIX ve Linux sistemlerde ise tek bir kök dizin vardır. Bu durum Windows kullanıcılarının ilk anda anlamakta en çok zorlandıkları konudur. Bu nedenle yeni kullanıcılar, belgelerini ve diğer disk bölümlerini nerede arayacaklarını bilemeyebilir.

Pisi Linux gibi Linux temelli işletim sistemlerinde tek bir tek kök dizin vardır. Tüm dosya ve dizinler tüm dosya ve dizinler “/” işaretiyle gösterilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır. Sabit disk bölümleri, USB bellek, CD/DVD gibi çeşitli depolama ortamlarına yukarıda anlatıldığı gibi Dolphin dosya yöneticisindeki Konumlar çubuğu üzerinden kolayca erişilebileceği gibi dizin hiyeraşisinde /media ya da /mnt dizinleri üzerinden de ulaşılabilir.

Kök dizin altında bulunan “home” dizini içinde, sistemdeki her bir kullanıcı için kullanıcı adını taşıyan bir dizin bulunur. Örneğin /home/ali altında “ali” kullanıcısına ait dosyalar bulunur. Linux dünyasında bu dizinlere o kullanıcının “Ev Dizini” denilir. Kullanıcı, parolasıyla sisteme giriş yaptıktan itibaren gerçekleştirdiği her işlemi pratikte bu dizinde gerçekleştirir. Oynanan oyunların puanları, İnternet geçmişi, sohbet kayıtları, kişisel dosyalar ve hatta arka plan resimleri, temalar ve benzeri ayarlar da her kullanıcıya ayrı ayrı ayrılmış bu alanda saklanır. Böylece hiçbir kullanıcı bir diğerinin seçimlerini değiştiremez ve diğer kullanıcıların özel dosyalarına erişemez.

Kullanıcı ev dizininiz içindeki bu türden ayar dosyaları birer gizli dosya olduğu için ilk bakışta göremezsiniz. Gizli dosyaları nasıl görünür hale getirebileceğinizi öğrenmek için alttaki konu başlığını okuyunuz.

Linux’un dizin hiyerarşisi hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz https://wiki.ubuntu-tr.net/index.php?title=Linux_dosya_sistemi_hiyerar%C5%9Fisi#.2Fhome maddesine bakabilirsiniz.

Gizli dosyalar

Windows’ta olduğu gibi Pisi Linux’da da normal ayarlar ile göremediğimiz gizli dosyalar vardır. Pisi Linux’ta gizli dosyaları görüntülemek için Dolphin dosya yöneticisinde Görünüm > Gizli Dosyaları Göster yolu izlenir. Eğer bir dizin ve altındaki tüm dizinler için gizli dosyaları görünür hale getirmek istiyorsanız ya da bilgisayardaki tüm dizinlerdeki gizli dosyaları görünür hale getirmek istiyorsanız bunun için gerekli ayarlamayı “Görünüm > Görünüm Özelliklerini Ayarla” yolunu izleyerek gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca Pisi Linux’ta Windows’tan farklı olarak gizli dosyaların isimlerinin başında nokta bulunmaktadır.

Program kurulumu

Paket Yöneticisi ile yazılım yükleyebilir, kaldırabilir ve güncelleyebilirsiniz.

Pisi Linux, farklı mimarisiyle kendine özgü hazırlanmış programlarla çalışır. Bu programlar için de öncelikli kaynak olarak Pisi Linux’un İnternet deposu bulunur. Bu, kullanıcılara sistemle son derece uyumlu, başka programlarla ortak çalışma yetenekleri en üst düzeyde olan yeni olanaklar sunar. İşleyişe yine Windows kullanıcıları açısından bakılacak olursa, EXE biçimindeki programlar doğrudan çalışmaz. Bununla birlikte sistem kurulduğu anda kullanıcılarına ofis programlarından medya oynatıcılarına, fotoğraf albümlerinden İnternet araçlarına, CD/DVD yazdırma aracından PDF okuyucuya kadar uzanan binlerce paket sağlar. Bu yüzden Windows kullanıcılarının “İşletim sistemini kurdum, şimdi programlarımı kurayım” alışkanlığını tekrarlamadan önce menüde bir dolaşmalarında fayda var…

Pisi Linux DVD’si ile birlikte kurulu gelen programların yanı sıra farklı ihtiyaçlara yönelik 3 boyutlu canlandırma, web programlama, vektörel çizim, video düzenleme, oyunlar gibi akla gelebilecek her türde yazılım Pisi Linux’un İnternet deposunda hazır bekler. Tüm bu programları alttaki başlıkta anlatılan Paket Yöneticisi aracılığıyla kurabilirsiniz.

Program ekle, güncelle ya da kaldır

Pisi Linux’ta paket (yazılım) kurma, güncelleme ve kaldırma işlemleri Paket Yöneticisi aracılığıyla yapılır. Paket Yöneticisi Pisi Linux’un yazılım depolarında arama yaparak bulduğunuz paketleri kurmanızı, bilgisayarınızda var olan paketlerin yeni sürümleri çıkmışsa güncellemenizi ve gerek duymadığınız yazılımları bilgisayarınızdan kaldırmanızı sağlar.

Pisi Linux için sistemle son derece uyumlu hale getirilmiş bu programların Pisi Linux depolarından kurulması önerilen ve desteklenen çalışma modelidir. Yine de vazgeçilmez olarak .exe biçimindeki bir Windows programına ihtiyacınız varsa Linux-wiki.org/Wine Wine uygulaması bir çözüm olabilir. Wine, .exe biçiminin ait olduğu Windows platformunun mimarisini öykünen bir uygulama katmanıdır. Basit programların, özellikle de sınırlı sonuçlar almaya yönelik, belirli bir çıktı ihtiyacı için çalıştırılması gereken programların çalıştırılması olanağını sunabilir. Ancak Wine, çalıştırdığı her programın düzgün ve beklenen performansta çalışacağını garanti etmez.

Bu noktada hatırlatılması önemli bir nokta: Pisi Linux’un belirli bir alternatif sunduğu durumlarda, Wine ile Windows ortamına ait programları çalıştırmaya çalışmak verimli bir yöntem olmaz. Örneklemek gerekirse, MSN hesabına bağlanmak için Kopete, Emesene gibi programlar varken, Windows Live Messenger programını Wine ile çalıştırmak tercih edilmelidir. Her program belirli bir platformda daha başarılı sonuçlar vermeye yönelik özel ayarlar ve avantajlarla gelir.

Denetim Masası: Sistem Ayarları

Windows’ta kullanılan Denetim Masası’nın Pisi Linux’taki karşılığı  Sistem Ayarları‘dır. Dil ve erişebilirlik ayarları, kullanıcı hesapları, fare/klavye gibi donanımların ayarlanması, ağ ve İnternet ayarlarının yapılması, masaüstü simgelerinden açılış ekranına kadar görünüm özelliklerinin değiştirilmesi gibi aklınıza gelebilecek her türlü ayarlama işlemleri buradaki seçenekler üzerinden gerçekleştirilmektedir.

Pisi Linux ile çalışmak

İnternet araçları

İnternet’te gezinmek – İnternette gezinmek için Pisi Linux ile birlikte popüler web tarayıcı Mozilla Firefox kurulu gelmektedir. Binlerce eklenti desteğine sahip Firefox’u eklentiler aracılığıyla tamamen ihtiyaçlarınıza göre özelleştirebilirsiniz ve yüzlerce tema arasından dilediğinizi seçip görünümünü değiştirebilirsiniz. Alternatif bir tarayıcı arayacak olursanız paket depolarında Chromium ‘dan Opera‘ya kadar çok sayıda web tarayıcıyı bulabilirsiniz.

E-posta okumak – E-postalarınızı indirmek, hesaplara ya da listelere göre organize etmek, spam filtresi ile istenmeyen e-postaları ayıklamak ve ihtiyaç duyabileceğiniz birçok posta hizmeti için KMail kullanabilirsiniz. Alternatif arayacak olursanız dünya çapında yaygın kullanılan, platform bağımsız Thunderbird‘ü paket depolarından kolayca yükleyip kullanabiliriniz.

Sohbet / Anında Mesajlaşma – MSN Messenger, ICQ, XMPP (Google Talk), AOL, Yahoo! gibi popüler servislerin yanı sıra IRC sohbet odalarına girmek için ya da GaduGadu istemcisi kullanıcılarıyla haberleşmek için Kopete’yi kullanabilirsiniz. Her zaman olduğu gibi paket depolarında pek çok alternatif bulmanız mümkün, bunlardan Emesene ve aMSN öne çıkan yazılımlardan birkaçıdır.

Ayrıca VoIP teknolojisini kullanarak kullanıcıları arasında ücretsiz, sabit telefonlar ile ücretli olarak görüşmeye olanak tanıyan Skype‘ı Pisi Linux’ta kullanabilirsiniz.

Çokluortam uygulamaları

Müzik dinlemek – Pisi Linux’ta müzik dinlemek için Clementine, Amarok gibi gelişmiş özellikler sunan araçları kullanabileceğiniz gibi Juk ya da Audacious gibi daha basit ve hafif programlar tercih edebilirsiniz.

Film izlemek – Pisi Linux’ta herhangi bir ek kodek yazılımına ihtiyaç duymadan aklınıza gelebilecek her türlü uzantıya sahip video dosyaları sorunsuz bir şekilde oynatabilirsiniz. Film izlemek için Pisi Linux ile kurulu gelen SMPlayer ve MPlayer uygulamalarını kullanabileceğiniz gibi diğer işletim sistemlerinde de yaygın bir şekilde kullanılan VLC Media Player gibi alternatifleri tercih edebilirsiniz.

CD/DVD yazdırmak – Pisi Linux’ta CD/DVD yazdırmak, ses CD’si oluşturmak, video CD oluşturmak, kalıp dosyası yazmak gibi akla gelebilecek tüm işlemleri Pisi Linux ile kurulu gelen gelişmiş K3b programı ile gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için Optik diskler (CD, DVD, Blu-ray) sayfasını inceleyebilirsiniz.

Grafik uygulamaları

Resim/Fotoğraf işlemek – Özgür yazılım dünyasının en önde gelen projelerinden biri olan Gimp, dijital fotoğraflarınız üzerinde işlem yapmak için size tüm olanakları sunmaktadır. Basit resim düzenleme/boyama işlemleri için ise KolourPaint her işinizi görebilecek yeteneklere sahiptir.

Fotoğraf albümü – DigiKam ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir, bu albümleri web sayfasına dönüştürerek yayınlayabilir hatta basit bazı efektleri ya da bir klasördeki tüm fotoğraflar için yapmak istediğiniz ortak değişiklikleri yapabilirsiniz.

Tarayıcı – Menüde “Grafik uygulamaları” altında bulabileceğiniz Skanlite ile tarayıcınızı kullanabilir, fotoğraf ve diğer görüntülerinizi sisteme aktarabilirsiniz.

Ofis uygulamaları

Pisi Linux, dünya çapında milyonlarca kişi ve sayısız kuruluş tarafından kullanılan özgür ve ücretsiz bir ofis seti olan LibreOffice paketini içerir. The Document Foundation tarafıdan geliştirilen LibreOffice, bireysel kullanıcılardan profesyonel ihtiyaçlara kadar geniş bir yelpazede çözümler sunmaktadır. Fonksiyonellik ve özellikleriyle, MS Office ile uyumluluk göstermekte ve MS Windows ortamından da kullanılabilmektedir.

Microsoft Office ile oluşturulan (.doc, .docx, .xls, .xlsx, .ppt, .pptx, .pps, .ppsx) dosyaları Pisi Linux’ta LibreOffice ile açabilir, düzenleyebilir yine aynı biçimlerde kayıt yapabilirsiniz. LibreOffice uygulamaları asıl olarak OpenDocument adı verilen, kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşan özgür dosya standardını kullanmaktadır. Bunlar;

Linux-wiki.org/LibreOffice_Writer LibreOffice Writer  : .odt - (Microsoft Word biçimleri olan  .doc ve .docx'in karşılığı)
Linux-wiki.org/LibreOffice_Calc LibreOffice Calc    : .ods - (Microsoft Excel biçimleri olan .xls ve .xlsx'in karşılığı)
Linux-wiki.org/LibreOffice_Impress LibreOffice Impress : .odp - (Microsoft PowerPoint biçimleri olan .ppt, .pps, .pptx, .ppsx'in karşılığı)
Linux-wiki.org/LibreOffice_Base LibreOffice Base    : .odb - (Microsoft Access biçimleri olan .mdb ve .mdpx'in karşılığı)

LibreOffice ile Microsoft Office dosyaları açıp kullanabilirsiniz ancak Microsoft Office’in 2007 SP2 öncesindeki sürümleri, LibreOffice’in kullandığı OpenDocument biçimini desteklememektedir. Eğer LibreOffice’de hazırladığınız belgeleri Microsoft Office’in 2007 SP2 öncesindeki sürümlerinde açmanız gerekiyorsa bunun için çalışmalarınızı LibreOffice’de Microsoft Office biçimlerinde (.doc, .xls, .ppt gibi) kaydetmeniz yeterlidir.

Donanımlar

Donanım tanıtma

Pisi Linux’ta donanım tanıma işlemleri genellikle otomatik olarak yapılır. Çünkü binlerce çeşit donanıma ait sürücüler Pisi Linux ile birlikte yüklü gelmektedir.

Geliştiriciler çekirdeği Pisi Linux için hazırlarken yaygın kullanılan aygıtların sürücülerini çekirdeğe eklemektedirler, yani Pisi Linux’u kurduğunuzda pek çok donanımınız otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmesi beklenir. Eğer otomatik olarak tanınmayan çeşitli donanımlarınız (ekran kartı – bazı web kameraları – bazı ağ kartları gibi) olursa bunlar için gereken sürücü paketlerini muhtemelen, Pisi Linux paket depolarında bulabilirsiniz yani Paket Yöneticisi aracılığıyla kurabilirsiniz.

Donanımlarınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamanız halinde öncelikle Pisi LinuxWiki’nin Donanım bölümüne bakınız. Donanım bölümünde yer alan, çeşitli donanımların tanıtılması ile ilgili olarak kullanıcının oluşturduğu begelerden faydalanabilirsiniz. Eğer sonuç alamazsanız diğer Linux dağıtımlarının Wikilerine göz atabilirsiniz. Sorununuz halen çözülmemişse Pisi Linux Telegram grubuna katılarak geliştiricilerle iletişim kurabilir veya forum bölümüne sorununuzu yazabilirsiniz.

Eğer kullandığınız donanımların marka/modelini tam olarak bilmiyorsanız Pisi Linux ile birlikte kurulu gelen KDE Bilgi Merkezi uygulamasıyla donanımların üreticileri tarafından sağlanan marka/model bilgilerini öğrenebilirsiniz. Bunun için donanımlarınızın sürücülerinin yüklenmiş olmasına gerek yoktur.

Donanımlar ile birlikte verilen Windows sürücüleri Windows için yazıldıklarından Pisi Linux gibi Linux temelli işletim sistemlerinde kullanılamazlar. Bunun bir istisnası bazı kablosuz ağ kartlarıdır, bu kartlar Windows sürücülerinin sağladığı bilgiler sayesinde Ndiswrapper yazılımı ile Pisi Linux’ta kullanılabilmektedir.

Ağ ayarları

Pisi Linux’ta kablolu ve kablosuz ağ bağlantıları oluşturmak ve yönetmek için Sistem Ayarları arayüzünde bulunan Ağ Ayarları programı ve sistem çekmecesinde bulunan Ağ Yönetimi programcığı kullanılmaktadır.

Eğer kablolu ADSL bağlantısı kullanıyorsanız Pisi Linux’u kurduğunuzda İnternet bağlantınız otomatik olarak tanımlanacaktır zaten.

Yazıcılar / Tarayıcılar

Pisi Linux kurulumu ile birlikte yüzlerce çeşitli marka/model yazıcının Pisi Linux’ta çalışabilmesi için gereken sürücü paketleri de sisteme yüklenmektedir. Pisi Linux’un sahip olduğu otomatik yazıcı tanıtma özelliği sayesinde pek çok yazıcı, hiçbir işlem yapılmadan otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmektedir. Yazıcıyı bilgisayara takıp güç düğmesine bastıktan birkaç saniye sonra herhangi bir belgeyi açıp yazdırmayı deneyebilirsiniz. Eğer yazıcınıza ait özel ayarları yapmanız gerekirse veya otomatik tanınmayan bir yazıcıyı tanıtmanız gerekirse ihtiyaç duyacağınız bilgileri Yazıcılar/Tarayıcılar maddesinde bulabilirsiniz. Pisi Linux’ta belge ya da resim taramak için Pisi Linux ile kurulu gelen Skanlite programını kullanabilirsiniz.

Ekran kartları

Pisi Linux kurulumuyla birlikte ekran kartınızı yapılandırmaya yönelik bazı sürücü paketleri de sisteminize kurularak otomatik olarak yapılandırılır. Ekran kartınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamasanız bile 3B uygulamaların (örneğin masaüstü efektlerinin, üç boyutlu oyunların) çalışabilmesi için ekran kartınızın tüm özelliklerini kullanmayı sağlayan sürücü paketlerini yüklemeniz gerekebilir.

Diğer donanımlar

Web kamerasından ses kartına, klavyeden bluetooth aygıtlarına kadar tüm donanımlar ile ilgili belgelere Donanım sayfası üzerinden ulaşabilirsiniz.

Güvenlik

Web kamerasından ses kartına, klavyeden bluetooth aygıtlarına kadar tüm donanımlar ile ilgili belgelere 

Anti-Virüs yazılımı

Zararlı yazılımların UNIX ve Linux sistemlerin mimarisinden kaynaklanan nedenlerde sistemler arasında yayılması neredeyse imkansızdır. Windows yazılımlarının da ancak öykünücülerle çalışabildiğini ve bilinen zararlı yazılımların neredeyse hepsinin Windows sistemlerde çalışacak şekilde yazıldığını düşünürsek, Pisi Linux’ta antivirüs yazılımı kullanmaya gerek yoktur diyebiliriz.

Linux için yazılmış olan birkaç virüsün de en başta Linux’un teknik yapısından olmak üzere çeşitli teknik nedenlerle sistemler arasında yayılarak çoğalması mümkün değildir. Bu nedenle masaüstü Linux sistemleri korumak için Anti-Virüs yazılımlarına ihtiyaç yoktur.

Ancak Windows virüslerini temizlemek için sunucu Linux sistemlerde antivirüs yazılımları kullanılmaktadır. Bu amaçla en yaygın kullanılan yazılım ClamAV‘dır. ClamAV’ı grafik ortamda kullanabilmek için gerekli olan ClamTk paketi de Paket Yöneticisi aracılığıyla kurlabilir.

Daha geniş bilgi için Pisi Linux ve virüsler maddesine bakabilirsiniz.

Güvenlik Duvarı

Windows sistemlerde kullanılan güvenlik duvarı uygulamasının Pisi Linux’daki karşılığı Pisi Linux Güvenlik Duvarı Yöneticisi’dir. Bu araca, Sistem Ayarları arayüzü üzerinden ulaşılabilirsiniz.

Kullanıcı yetkilendirmeleri ve root hesabı

Kullanıcı Yönetcisi’nde bir kullanıcıya yönetici hakları verilmesi.
Pisi Linux, diğer Linux dağıtımları gibi UNIX sisteminin kullanıcı yetkilendirme standartlarını kullanır, bu standartlar sayesinde büyük sunuculardaki yüksek güvenlik özellikleri masaüstü Linux sistemler için de sıradan bir özellik olur. Linux sistemi, esinlendiği Unix gibi çok kullanıcılı bir sistem olarak geliştirilmiştir. Bir Linux sistemi, aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir ve bu kullanıcıların hiçbirisi bir diğerinin belge ve ayarlarına ulaşamadığı gibi hiçbir sistem kaynağına da izinsiz erişemez. Masaüstü Linux sistemler her ne kadar bu kadar çok kullanıcıyı hedeflemiyor ve bu imkanları pek kullanmıyor olsa da güvenlik açısından bu erişim güvenlik politikası aynen uygulanmaktadır.

Linux sistemlerde tüm yetkilere sahip bir yönetici hesabı bulunur ve bu hesabın kullanıcı adı “root“‘dur. Root hesabı, Windows’taki sistem yöneticisi olan Administrator hesabının karşılığı niteliğindedir. Ancak Linux’un yetkilendirme sistemi farklı olduğundan root kullanıcısı ile diğer kullanıcılar arasındaki yetki farkı Windows’dakinden daha büyüktür.

Pisi Linux kurulumu sırasında kullanıcıya sorulan yönetici parolası, root kullanıcısına ait paroladır ve asla unutulmamalıdır. Bu parola ile sistemdeki tüm yönetim işlemlerini yapmak mümkündür. Bu nedenle bu parolanın kesinlikle unutulmaması ve herkesle paylaşılmaması gerekir.

Pisi Linux’ta yetkili kullanıcı hakları elde etmek için oturumun (root) olarak açılmasına gerek yoktur. Zaten root olarak oturumun açılması, bazı sakıncalar barındırıyor olması nedeniyle varsayılan olarak engellenmiştir. Bu yüzden root hakları gerektiren bir işlemi gerçekleştirmek için sistem root olarak açılmaz bunun yerine geçici olarak root hakları elde edilir. Bunun için root parolasını biliyor olmanız yeterlidir. Ayrıntılı bilgi için Root hakları elde etmek maddesine bakınız.

Gelişmiş yetkilendirme sistemi sayesinde bazı işlemler için normal kullanıcılara da yönetici yetkileri verilebilir. Örneğin, bir kullanıcıya ağ bağlantısını açıp kapatmak ve paket kurmak için yetki verilebilir ama yeni bağlantı profili oluşturmak ve yeni paket deposu eklemek için yetki verilmeyebilir. Bu işlemleri Sistem Ayarları içerisindeki Kullanıcı Yöneticisi ile yapabilirsiniz. Kullanıcı Yöneticisi’ndeki “Yönetici hakları ver” seçeneğiyle normal bir kullanıcıya da yönetici yetkileri verilebilir.

Gelişmiş düzey konu başlıkları

Görev Yöneticisi: Sistem İzleyici

Windows’ta, çalışmakta olan programların listelenmesi, istenilen bir programın sonlandırılıması gibi amaçlar için kullanılan Görev Yöneticisi’nin Pisi Linux’taki karşılığı Sistem İzleyici’dir. Ctrl + Esc tuş bileşimi kullanılarak Sistem İzleyici’nin Sistem Süreçleri bölümüne ulaşılabilir. Ayrıca program sonlandırmak için Sistem İzleyici’yi hiç açmadan “Ctrl + Alt + Esc” tuş bileşimi kullanılarak ortaya çıkan kuru kafa kullanılabilir. Kuru kafa ile herhangi bir pencereye tıklandığında o program anında sonladırılmaktadır.

Ağ Komşuları: Samba ve Samba payları

Windows’daki Ağ komşuları ile bir Windows ağındaki bilgisayarlara ulaşmak mümkün oluyor ancak Linux sistemler doğal olarak Windows ağ protokollerini desteklemediğinden bunun için ekstra bir yazılım olan Samba kullanılıyor. Samba sayesinde Linux sistemler yerel ağdaki Windows sisitemler tarafından sanki Windows çalışıyormuş gibi algılanıyor. Samba, Windows ağ protokollerinin tüm özelliklerini kullanabilmekte, dosya ve yazıcı paylaşımı imkanı vermektedir.

Samba ayarları Sistem Ayarları arayüzünde mevcuttur ve bir servis olarak istenildiği zaman Servis Yöneticisi’nden çalıştırılıp durdurulabilmektedir. Samba servisi ağınıza uygun şekilde yapılandırıldıysa ve çalışıyorsa Ağ komşularına ulaşmak için Konqueror’da smb:// adresini görüntülemeniz yeterlidir.

Aygıt Yöneticisi

Windows’taki Aygıt Yöneticisi’nin Linux’ta tam bir karşılığı yoktur. Ancak bir KDE uygulaması olan KDE Bilgi Merkezi tüm donanımları ve sistem kaynaklarını derli toplu şekilde görmenizi sağlayan bir uygulama olarak kullanılabilir.

Sanal Bellek: Takas Alanı

Windows’taki sanal bellek özelliğinin Pisi Linux’daki karşılığı Takas dosyası kullanıma özelliğidir. Bu özellik Linux sistemlerde Windows sistemlerden çok önce kullanılmaya başlanmış bir özelliktir. Takas alanı, fiziksel belleğin (yani RAM’in) yetersiz kaldığı durumlarda kullanılır. Eğer fiziksel belleğinizin gündelik kullanımınız için yeterli olduğunu düşünüyorsanız Pisi Linux kurulumu sırasında takas alanı oluşturmamayı tercih edebilirsiniz. Ancak burada bilmeniz gereken bir husus daha var; Pisi Linux’un kış uykusuna (disk kullanarak askıya alma) yatmasını istiyorsanız takas alanı kullanmanız gerekmektedir. Takas alanı olmadığında bu özellik devre dışı kalacaktır.

Kurulumdan sonra takas bölümünün yönetimi için bir grafik arayüz bulunmamaktadır.

Disk Denetimi

Windows’taki disk hata denetimi uygulamasının Pisi Linux’taki karşılığı fsck komutudur ancak bu işlev için bir grafik arayüz henüz bulunmamaktadır ve sadece Ext biçimli disk bölümleri için kullanılabilir. Pisi Linux öntanımlı olarak ext dosyalama biçimini kullanmaktadır, kullanıcı önyükleme menüsündeki “F3-Diski Kurtar” seçeneği ile açılış yaparak Pisi Linux kurulu olan bölümün açılış sırasında denetlenmesini sağlayabilir.

Ancak Windows tarafından öntanımlı olarak kullanılan NTFS biçimli bölümler tüm özellikleriyle desteklenmediğinden otomatik denetleme yapılmamaktadır. Hatta bu biçimdeki bölümlerde bir tutarsızlık tespit edildiğinde verilerin güvenliği için erişime izin verilmez. Bu konuda NTFS biçimli disklere erişim sorununun giderilmesi başlığını incelemelisiniz.

Disk Yönetimi: KDE Disk Bölümü Yöneticisi

Windows’taki disk yönetimi aracının Pisi Linux’taki karşılığı KDE Disk Bölümü Yöneticisi uygulamasıdır.

Windows, disk bölümlerinin hepsinin açılışta otomatik olarak kullanılmasını sağlamaktadır. Pisi Linux’ta ise bu durum seçimliktir, istenirse bazı disk bölümleri kullanıcı ilek erişimi sağlayana kadar çalştırılmaz. Bu seçenekler Disk Yöneticisi aracı ile ayarlanmaktadır. 

Disk yönetimi için ayrıca Paket Yöneticisi aracılığıyla GParted uygulamasını kurup kullanabilirsiniz.

Disk Birleştirme

Windows’taki disk birleştirme uygulamasının Pisi Linux’ta bir karşılığı bulunmamaktadır, çünkü buna gerek yoktur. Pisi Linux öntanımlı olarak ext dosyalama biçimini kullanmaktadır, bu bölümlerdeki dosyalar Windows’ta kullanılan NTFS veya  FAT gibi biçimlerden farklı bir dağılımla kaydedildiğinden parçalanma daha kayıt sırasında önlenmiş veya en aza indirilmiştir.

Hizmetler: Servis Yöneticisi

Windows’taki hizmetlerin Linux sistemlerdeki karşılığı servislerdir. Pisi Linux’un kendine özgü aracı ile servislerin çalışması kontrol edilebilirsiniz. Ayrıca Servis Yöneticisi için yazılan Sistem Servisleri programcığı aracılığıyla servisleri masaüstünden hızlıca kontrol edebilirsiniz.

Önyükleme sistemi

İşletim sistemlerini başlatmak için kullanılan küçük programlara Önyükleyici denilmektedir. Bu programlar bilgisayar açıldığında işletim sisteminden önce çalıştırılarak ayarlandığı şekilde bir menü görüntüleyerek seçilen işletim sistemini açmaya çalışır.

Pisi Linux, diğer pek çok Linux dağıtımında da kullanılan GRUB adı verilen bir önyükleme yazılımı kullanmaktadır. Grub menüsü ayarlarını değiştirmek için Sistem ayarları uygulamasını kullanabilirsiniz.

Komutlar ve konsol kullanımı

Pisi Linux’ta günlük kullanım için komutlar ve konsol uygulamalarının kullanılmasına ve bilinmesine gerek yoktur. Ancak aşağıdaki gibi bazı durumlarda konsol uygulamaları tercih edilebilir ya da ihtyaç duyulabilir;

• Grafik arabirimden pek çok yeri tıklayarak yapılabilecek bir işlemin belki tek bir komutu çalıştırmakla yapılabilecek olması
• Yazılımlarda oluşan bazı hataların tespiti
• Henüz grafik arabirimde yönetim arayüzü bulunmayan işlevler ve ayarlamalar
• Bazı teknik bilgilerin öğrenilmesi

Konsol kullanımı için KDE masaüstünde Konsole uygulamasını kullanabilirsiniz.

Windows’ta kullanılan bazı programların Pisi Linux eşdeğerleri nelerdir?

Windows’ta kullandığımız birçok programın Pisi Linux’ta büyük ihtimalle bir veya daha çok karşılığı vardır. Örneğin: Dosya Gezgini yerine Dolphin, Microsoft Edge yerine Firefox ve Program ekle/kaldır yerine Paket Yöneticisi.